เทศกาลลอยกระทงเป็นเทศกาลดั้งเดิมที่พบเห็นในพื้นที่ของประเทศไทย ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ประเทศศรีลังกา ประเทศกัมพูชา และประเทศเมียนมา ทุกปีตามปฏิทินจันทรคติของไทยวันที่ 15 ธันวาคม(ปฏิทินเกรกอเรียนเดือน10 /เดือน11ปฏิทินจันทรคติจีนวันที่ 15 ตุลาคม) คืนวันลอยกระทงไม่ว่าจะเป็นเมืองใหญ่หรือเมืองรอง สถานที่ที่อยู่ใกล้ริมแม่น้ำท่าเรือจะเห็นกระทงลอยอยู่เต็มไปหมด(水燈ภาษาไทย:กระทง)
เทศกาลลอยกระทงเริ่มตั้งแต่800ปีก่อนในราชวงศ์แรกของราชอาณาจักรไทย-อาณาจักรสุโขทัย(素可泰王朝ภาษาไทย:อาณาจักรสุโขทัย) ตามปฏิทินจันทรคติไทยวันที่15ธันวาคมคืนวันที่พระจันทร์เต็มดวง ประชาชนต่างพากันรวมตัวกันเพื่อมาเฉลิมฉลอง“เทศกาลลอยกระทง”พระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี และเหล่านางสนมจะนั่งบนเรือมังกรล่องไปตามแม่น้ำ ภายใต้พระบรมราชานุญาตทรงให้จุดพลุไฟชื่นชมยินดีกันตลอดทั้งคืน
ตามตำนานเล่าว่ามีนางสนมผู้สูงศักดิ์ชื่อนางนพมาศ ทำงานฝีมือเป็นเยี่ยม มีความรอบรู้ด้านศิลปะเป็นเลิศ นางนพมาศได้พับใบตองซ้อนกันเป็นกระทงรูปเรือด้านบนตกแต่งด้วยผลไม้ที่แกะสลักเป็นรูปนกและดอกไม้ พร้อมทั้งใส่ดอกไม้สด จุดธูปเทียนแล้วลอยลงแม่น้ำเพื่อแสดงถึงความขอบคุณที่มีต่อพระพุทธเจ้าและพระแม่คงคาซึ่งเป็นที่ต้องพระราชหฤทัยของพระมหากษัตริย์เป็นอย่างยิ่ง ทรงมีรับสั่งให้จัดเป็นกระทงตัวอย่างสืบทอดต่อมาจนถึงปัจจุบัน นับแต่นั้น เทศกาลลอยกระทงของทุกปี กระทงรูปแบบต่างๆที่ประดิษฐ์ขึ้นได้กลายมาเป็นที่นิยม กระทงรูปแบบต่างๆมีสีสันมากมายขึ้นเรื่อยๆ ทักษะการประดิษฐ์กระทงก็เพิ่มความประณีตและชำนาญมากขึ้น